Voor het eerst wordt er in Nederland serieus geld vrijgemaakt voor wetenschapscommunicatie: vier miljoen vanuit de Nationale Wetenschapsagenda. Tijdens het Etmaal van de Communicatiewetenschap hield hoogleraar Wetenschapscommunicatie Ionica Smeets een keynote waarin ze vijf uitdagingen uiteenzette. Deze zijn onlangs gepubliceerd in het Tijdschrift voor Communicatiewetenschap [abstract, open versie].

1: de positie van onderzoek naar wetenschapscommunicatie versterken
Het jonge vakgebied is interdisciplinair en daarom ondergebracht bij verschillende (maar meestal exacte) faculteiten. Er is weinig zicht op het geheel. Onderzoekers naar wetenschapscommunicatie worden bovendien vaak gezien als communicatoren (“degene die een persbericht komen schrijven”).

2: verder gaan dan de samenleving informeren
Het gaat niet alleen over het overbrengen van feiten, maar “óók … over emoties, het overtuigen van anderen, gedragsveranderingen, vertrouwen en wat niet meer” (p. 4). Dat betekent dat er bij evaluaties ook gekeken moet worden naar hoe informatie is aangekomen.

3: waardering van wetenschapscommunicatie als kerntaak
Er wordt nog steeds neergekeken op wetenschappers die veel aan wetenschapscommunicatie doen. Het Sagan-effect (naar natuurkundige Carl Sagan) houdt in dat zulke wetenschappers dommer geacht worden, of preciezer gezegd dat hun populariteit bij het grote publiek omgekeerd evenredig moet zijn met de kwaliteit van hun wetenschappelijk werk – in Nederland kennen we dit als het Maarten van Rossum-effect. Nog steeds krijgen de meeste academici geen uren voor valorisatie, terwijl dit wel erkend wordt als kerntaak.

4: de verantwoordelijkheid van academici voor wetenschapsnieuws
Wetenschappers klagen graag dat journalisten hun werk opblazen, maar onderzoek laat zien dat wetenschappers daar zelf een hand in hebben (zie deze column die ik daarover schreef). Ze moeten daarvoor verantwoordelijkheid nemen.

5: waar blijven sociale en geesteswetenschappen?
De wetenschap waarover wetenschapscommunicatie communiceert is vaak bèta-wetenschap. Van de sociale en geesteswetenschappelijke instituten heeft slechts 30 en 35 procent een plan om de samenleving bij hun werk te betrekken, terwijl bijvoorbeeld de medische wetenschappen boven de vijftig procent zitten.