Home / Blog / Een andere benadering van de seksuele praktijken van jongeren: van risico naar avontuur

Een andere benadering van de seksuele praktijken van jongeren: van risico naar avontuur

LATER LEZEN

Als jongeren zich online met seks en seksualiteit bezighouden, wordt dat bijna altijd gezien als risicogedrag. Bij sexting ligt de focus bijvoorbeeld op reputatieschade, pesten, afpersing, kinderporno, dwang en zelfs zelfmoord. Vanuit feministische hoek is hier kritiek op: genderstudiesonderzoekers vragen aandacht voor het plezier dat jongeren aan online seksuele praktijken beleven en de positieve invloed die online seksuele zelfverkenning kan hebben. Zulk onderzoek wil vooral jongeren zelf aan het woord laten. Dat is ook de insteek van antropoloog Marijke Naezer, die jarenlang onderzoek deed met Nederlandse jongeren van 12 tot 18 jaar. In een recent artikel [open access] stelt ze dat beter is om de online seksuele praktijken van jongeren te benaderen als avonturen.

Naezer baseert zich op zowel etnografisch veldwerk in het oosten van het land en online, als een survey onder 679 jongeren. De steekproef daarvan is niet representatief en bevat meer LHBT-jongeren dan de populatie.

Valse dichotomie tussen veilig en onveilig 
In onderzoek met jongeren naar seksualiteit wordt vaak een onderscheid gemaakt tussen veilige en onveilige praktijken. Naezer stelt dat die dichotomie niet houdbaar is. Zo wijst ze erop dat studies zich vaak richten op stranger danger online en contacten met familie en bekenden uitsluiten als veilig, terwijl het werkelijk risico juist bij die laatste groepen ligt. De dichtomie stigmatiseert bovendien bepaalde groepen mensen (denk aan hiv en homomannen) en wekt de valse indruk dat er zoiets bestaat als veilige seks: elke seksuele handeling brengt bepaalde risico’s met zich mee. De nadruk op gevaar resulteert erin dat jongeren weerhouden worden bepaalde online activiteiten te ondernemen. Daarmee beperkt het de seksuele vrijheid van jongeren. Bovendien wordt als het dan toch gebeurt en misgaat, de schuld bij jongeren zelf gelegd – denk aan sexting. De schaamte die daarbij komt kijken kan slachtoffers ervan weerhouden hulp te zoeken.

Een avontuur is een ervaring zonder zekere uitkomst. Naezer betoogt dat haar avontuur-benadering drie voordelen heeft.

1. Een onderscheid maken tussen risico en uitkomst
Niet alle risicovolle situaties eindigen negatief. De jongeren die Naezer onderzocht wisselden sexy beeldmateriaal uit, hadden seksuele gesprekken en bekeken seksueel expliciet materiaal. Daar zaten ook positieve ‘uitkomsten’ aan: verveling tegengaan, complimenten krijgen, flirten met potentiële partners, intimiteit ervaren, opgewonden raken, iets leren over seks én weten hoe je hulp vraagt indien er wel problemen ontstaan. Er zijn ook praktijken die veilig zijn maar onplezierig, bijvoorbeeld omdat jongeren het saai vinden.

Een exclusieve nadruk op onplezierige uitkomsten doet geen recht aan de ervaring van jongeren, ook in kwantitatieve zin. Ze vroeg haar respondenten hun laatste ervaring met sexting te evalueren. 46 procent zei dat het (heel erg) leuk was, 43 procent noemde het neutraal/normaal. Slechts tien procent vond het (erg) onplezierig. Over iets seksueels doen voor de webcam (wat 77 respondenten hadden gedaan): 47 procent (heel erg) leuk, 35 procent normaal/neutraal en 18 procent (erg) onplezierig. Als het ging om porno kijken vonden haar respondenten dat opwindend (58%), grappig (25%), goed om te weten waar porno over gaat (17%), informatief (13%), leuk om met vrienden over te praten (9%). 19 procent kruiste ‘onplezierig’ aan. Seksuele avonturen kunnen dus niet alleen onprettige, maar ook prettige uitkomsten hebben, of beide.

2. Risico’s ook als mogelijk constructief zien 
Iets doen dat risicovol is – kajakken of rafting – kan heel empowerend werken, een gevoel van controle geven, positief en plezierig zijn. Sekspositieve genderstudiesonderzoekers hebben laten zien dat ook op het gebied van seksualiteit gevaar niet tegengesteld is aan plezier, maar juist in nabije verhouding ermee staat.

Naezer sprak bijvoorbeeld met meisjes over Chatlokaal een Chatroulette. De verwachting (het ‘risico’) daar naakte mannen te treffen was onderdeel van de lol die ze aan die sites hadden, precies omdat ze niet wisten wat die mannen gingen doen. Als die mannen masturbeerden, seksuele vragen stelden of seksuele verzoeken deden, leidde dat tot enorme hilariteit onder de meisjes.

3. De subjectieve en dynamische aard van risico’s zien
Wat voor de één een acceptabele, alledaagse praktijk is, is voor een ander super ongemakkelijk. Hoe iemand risico ziet, is afhankelijk van iemands persoonlijke inschatting, wat weer afhangt van iemands sociale normen, en van iemands positie in de maatschappij. Risico’s moeten ook in hun context beoordeeld worden. Kortom, risico’s zijn subjectief en dynamisch.

Volwassenen vinden sexting al snel dom: gewoon niet doen is hun devies aan jonge mensen. Sommige jongeren zelf vonden dat het prima kon, bijvoorbeeld omdat ze een relatie hadden en elkaar vertrouwen. Sociale positie en machtsstructuren hebben invloed op de inschatting die jongeren maken. Zo speelde bij homojongens mee dat er minder risico op slutshaming was, maar wel een risico van homofoob pesten mocht een foto toch uitgelekt worden.

Een voor volwassenen wellicht onverwacht risico is betrapt worden tijdens online seksuele activiteiten, bijvoorbeeld bij het porno kijken. Dat andere mensen (ouders, vrienden) weten hoe je je seksueel voelt kan een ongewenste uitkomst zijn, zowel als het gaat om het object van begeerte als om vrienden. Het risico dat je bekend komt te staan als hoer of homo of sociale uitsluiting kan voor jongeren belangrijker zijn dan het ‘risico’ een naakte man aan te treffen via een chatsite.

Implicaties
Marijke Naezer stelt een totaal ander perspectief voor dan wat we dagelijks horen in de media en van opvoeders. Ze benadert jongeren niet als passieve slachtoffers die ‘blootgesteld’ worden aan seksuele risico’s, maar als actoren die actief de kansen en uitdagingen van sociale media te lijf gaan. De drie aspecten van haar avontuur-benadering betekenen dat we een ander gesprek moeten hebben over jongeren en online seks. We moeten vooral met jongeren praten in plaats over ze, en we moeten daarbij aandacht hebben voor de complexiteiten, de verscheidenheid en de tegenstellingen die horen bij de online seksuele praktijken van jongeren.

DEEL DIT BERICHT