“Here is how platforms die: first, they are good to their users; then they abuse their users to make things better for their business customers; finally, they abuse those business customers to claw back all the value for themselves. Then, they die.”

Gisteren schreven we over platformeconomie naar aanleiding van de aflevering van Onder Mediadoctoren met Jan Teurlings, vandaag deze quote van schrijver Cory Doctorow. Op Pluralistic verscheen een lang, raak essay van hem over de desastreuze rol van platformen die spelen in de double-sided market tussen adverteerders en gewone gebruikers. Eerst maakt het platform zich zo aantrekkelijk dat de gebruiker wel moet zwichten. Zodra de gebruiker gegijzeld is, wacht adverteerders hetzelfde lot. Ondertussen vangt het platform steeds meer van de geldstromen tussen de twee.

Gegijzeld door Amazon 
Doctorow laat goed zien hoe Amazon dit gedaan heeft. Amazon verkocht en verzond producten onder de kostprijs, ten koste van verkopers in de winkelstraat. Die gingen daarom maar vaker ‘samenwerken’ met Amazon tegen lage commissie. Dat was slim:

“This strategy meant that it became progressively harder for shoppers to find things anywhere except Amazon, which meant that they only searched on Amazon, which meant that sellers had to sell on Amazon. That’s when Amazon started to harvest the surplus from its business customers and send it to Amazon’s shareholders. Today, Marketplace sellers are handing 45%+ of the sale price to Amazon in junk fees. The company’s $31b “advertising” program is really a payola scheme that pits sellers against each other, forcing them to bid on the chance to be at the top of your search.”

Zulke processen zien we natuurlijk ook bij andere platformen, denk aan Uber. Doctorow noemt het enshittification:

“surpluses are first directed to users; then, once they’re locked in, surpluses go to suppliers; then once they’re locked in, the surplus is handed to shareholders and the platform becomes a useless pile of shit. From mobile app stores to Steam, from Facebook to Twitter, this is the enshittification lifecycle.”

Doctorow werkt dit vervolgens uit voor Facebook (“terminally enshittified, a terrible place to be whether you’re a user, a media company, or an advertiser”). Zodra je het patroon van enshittification doorziet, zijnveel van ‘platformmysteries’ opgelost: de logica van een platform wijzigt al naar gelang de belangen van het platform. Oftewel: de regels van het spel veranderen steeds ten gunste van het platform.

Het einde van TikTok
Vergelijkbaar veroverde TikTok de gebruiker met een algoritme dat uitstekend wist welke content hij leuk vindt. Dat trok vervolgens veel contentmakers aan, die graag de ‘gratis’ aandacht van een nieuw publiek via dat algoritme wilden. Ze kwamen massaal naar TikTok ten koste van andere platformen. De situatie die daarmee is ontstaan maakt enshittefication te verleidelijk:

“For many years, even Tiktok’s critics grudgingly admitted that no matter how surveillant and creepy it was, it was really good at guessing what you wanted to see. But Tiktok couldn’t resist the temptation to show you the things it wants you to see, rather than what you want to see. The enshittification has begun, and now it is unlikely to stop. It’s too late to save Tiktok. Now that it has been infected by enshittifcation, the only thing left is to kill it with fire.”

Platformen sterven dankzij enshittification en dat is helemaal niet erg. Beleidsmakers zouden moeten inzetten op het recht van gebruikers een platform te verlaten terwijl je toch verbonden blijft aan de gemeenschap daar, zonder toegang te verliezen tot de media en apps die je er kocht en met behoud van de data die je er genereerde.

Beeld: DALL-E 2 creaties van ‘an ugly monster wearing a t-shirt with the logos of facebook, amazon and tiktok’

Gevonden via de weekendbijlage van Pedro’s blog X, Y of Einstein.