Kostuumdrama’s geven altijd een vertekend beeld: zelden zijn ze volledig historisch correct, al was het maar omdat gebeurtenissen en personen gedramatiseerd moeten worden om te werken in verhaalvorm. Maar kostuumdrama’s zijn ook op andere wijze vertekend: ze zijn gemaakt in het heden, om de kijkers van nu niet zozeer te informeren maar vooral te vermaken. Dat beperkt automatisch de kritische waarde die ze kunnen hebben.

Downton Abbey is een serie over klasse en hoe de Engelse aristocratie haar macht verloor aan het begin van de twintigste eeuw. Omdat kijkers doorgaans niet tot die hoogste klasse behoren, kunnen de makers scherp zijn op dat vergane systeem. Dat is anders bij The Gilded Age, nu te zien op HBO Max, van dezelfde makers. The Gilded Age gaat over de elite in het New York van de laat negentiende eeuw en richt zich op de strijd tussen de oude inmiddels gevestigde orde en de nouveau riche die geld had verdiend met de economische boom en die nu toegang zocht tot society-kringen. De focus op die strijd houdt de rest van de geschiedenis buiten de deur.

Via de weekendbijlage van Pedro de Bruykere’s blog las ik interessante observaties over historisch drama, de geschiedenis van de VS en The Gilded Age. Zulk drama is sentimenteel nostalgisch, betoogt auteur Brandon, die de term leent van Leslie Fiedler die erover schreef in relatie tot literatuur:

“In the sentimental novel, a young woman takes flight through a world of terrifying temptations and is confronted with a Faustian bargain that she must, if she is truly a young maiden, rebuff. The sentimental novel affirms our Protestant values and flatters our Bourgeois sensibility in that it is essentially a conformist tale. In the end, all is well because the vulgarians remain outside the gates and the world inside continues as it always has.

The emotional key of the sentimental novel is always pitched high—the swooning, the reeling, the gasping, the panting. Feeling triumphs over all, but in the end, good feelings are rewarded and bad feelings (lust, greed, etc) are punished. In this way, the Protestant moral axis is maintained. Sentimental literature is often a literature of allegory.”

Historisch drama geeft evenzeer een afstandelijk, gestileerd beeld van het verleden dat, zo schrijft Brandon, alleen geïnteresseerd is in het bevredigen van onze huidige “bourgeois sensibility”. Zulke series zijn sentimenteel omdat ze de bourgeois kijker het plezier bieden van een denkbeeldig verleden.

The Gilded Age begint in 1882, de Amerikaanse burgeroorlog eindigde in 1865, het jaar waarin eveneens de slavernij werd afgeschaft. Daarvan is in de serie weinig te merken. Er is een zwart personage, Peggy, dat bevriend raakt met hoofdpersoon Marian. We zien wel raciale ongelijkheid in beeld gebracht, maar we zien niets van de terreur die zwarte mensen – ook in het noorden – nog steeds werd aangedaan. Dat is met reden:

“American period dramas are exercises in self-delusion, always evading the twin horrors of colonization and enslavement. The reason is simple: the history as it happened is too horrifying to turn into a rosy bourgeois narrative. There are no good guys to root for. No way of affirming Protestant sexual and social values in a way that flatters contemporary audiences. That’s why every period drama is ultimately a confection. Because to tell the truth how it really was, how it truly was, would be too much. Implicating.”

Uiteindelijk, stelt Brandon, werkt zulk historisch drama alleen maar voor je als je niets weet van geschiedenis. Daar ben ik het niet mee eens, ook als je dat wel weet kan je je verliezen in mooie kostuums en sets, romantische verhaallijnen en een gesuikerde herinnering. Dat is precies wat sentimentaliteit met ons doet. Daarvoor moet het wel goed gemaakt zijn. The Gilded Age is dat trouwens niet.