Het is welbekend dat er een backlash was tegen de recente Star Wars-films. Boze fans zijn kwaad over zwarte Stormtroopers en maken special cuts waarin ze alle vrouwen eruit knippen. Het sluit aan bij de tijd waarin we leven – in de VS Trump, in Nederland Baudet en Voetbal International: witte cisgender heteromannen die klaar zijn met politieke correctheid en de geen diversiteitsagenda door hun strot geduwd willen krijgen. Onze kranten staan vol met dit thema, dus het klopt. Nee, zegt een mediawetenschapper op het blog van Henry Jenkins.

Klein deel
William Proctor leidt het World Star Wars Project, een groot internationaal onderzoeksproject dat publieksreacties naar de nieuwe films in kaart brengt. Volgens hem zijn er inderdaad reactionaire fans maar die moeten niet gezien worden als vertegenwoordigers van een coherente gemeenschap, of – nog erger – als vertegenwoordigers van hét Star Wars-fandom. Dat is namelijk veel te divers en gefragmenteerd. Proctor beschuldigt journalisten van ‘cherry picking’:

“that is, selecting comments that construct a certain kind of narrative while ignoring those that would, at the very least, complicate the popular idea that fan cultures are monolithic and coherent.”

Proctor haalt onderzoek aan dat stelt dat de hashtag #blackstormtrooper voor 94 procent werd gevuld door mensen die boos waren dat deze hashtag bestond. Slechts 6 procent waren daadwerkelijk racistische trollen, wiens doel het duidelijk was om mensen boos te maken. Internet heeft fandom zichtbaar gemaakt, maar we moeten niet vergeten dat die zichtbare reacties slechts een klein deel van de fans vertegenwoordigen. Journalisten houden van sensatie en van spektakel en missen zo de nuance en ambivalentie die zichtbaar wordt als je een grotere groep fans bestudeert.

Onrust
Sinds Disney in 2012 Lucasfilm (de producent en eigenaar van Star Wars) overnam, is er onrust geweest onder fans. Het ging daarbij vooral om gedoe over de canon: het ‘officiële’ narratief van uitgebreide franchises. Daarnaast is er sprake geweest van wisselende regisseurs en schrijvers, wat leidde tot nog meer onrust. Het onderzoek van Proctor laat zien hoe gevarieerd mensen daarop reageren, vaak met een mengeling van shock en teleurstelling en opwinding:

“Note the multiple affective moves from “shock and disappointment” based on Lucas’ authorship and independence; “nervous” about Disney turning Star Wars into another entertainment franchise like any other, therefore losing its “special” status; then ending with “excitement” that more Star Wars movies will be produced, while dampening down anxieties about “Disney owning Lucasfilm.”

Of course, I would not expect journalists to drill down in such a manner — not least because we could all be out of a job — but I continue to feel particularly aggrieved each time I read press stories cherry-picking a certain brand of social media utterance as fodder for clicks and ‘likes.’ By parochially selecting comments that encourage spin and hyperbole, while rejecting those that would no doubt complicate monolithic depictions, actively engages in promoting narratives of “Othering” and “enfreakment”.”

Ook #blackstormtrooper blijkt bij nadere analyse over canon te gaan: hij werd voor het eerst gebruikt in 2010, vier jaar voor de release van de eerste trailer van The Force Awakens waarin we de zwarte acteur John Boyega zijn Stormtroopermasker zien afnemen. De inzet was dan ook niet woede om diversiteit, maar het ging om een Lego film met de titel Black Stormtrooper – zie afbeelding. Fans discussieerden toen of Stormtroopers anders waren dan de klonen uit Episode II. 

Normalisering
In Nederland wordt er veel geklaagd over de onophoudelijke aandacht van de pers voor Forum voor Democratie, die volgens critici zou leiden tot normalisering van het racistische gedachtegoed van de partij. Proctor zegt hetzelfde over het selectief shoppen in fanreacties door journalisten:

“[T]he way in which right wing trolling operations become sources of outrage, with news outlets, blogs, and user-generated activity actively “normalising” and “legitimising” hateful ideological currents — thus pushing the reactionary agenda into public discourse on behalf of a few online rabble rousers and rapscallions — should be most concerning of all (not to mention going against stern guidance from professional journalistic bodies).”