De eerste keer dat ik het woord viben hoorde was in 2019. Een veel jongere en veel hippere vriend van me gebruikte het voor scharrelen: zij zijn aan het viben. Sindsdien valt het me op dat ‘de vibe’ ineens overal is. Er is geen goede vibe of juist wel (het is ergens wel of niet gezellig) en mensen viben wel of niet met elkaar (doorgaans gaat het dan over iets dat oudere mensen ‘klikken’ zouden noemen). Vibe gaat over de energie ergens hangt, en de vibe heeft een effect op je mood, net als de energie van anderen.

Die drie woorden zijn afkomstig uit de Amerikaanse countercultuur van de jaren 60. Daar had ik nooit zo over nagedacht, maar toen ik dit las in een artikel vibete het direct bij me. Mitch Therieau, een promovendus die onderzoek doet naar hedendaagse cultuur, legt in dat artikel voor The Drift de vinger op hoe opmerkelijk het is dat deze termen zo in zwang zijn bij millennials en Gen Z. Hij verbindt ze aan platformcultuur, ons bestaan op sociale netwerken als Instagram en TikTok. Daar draait het niet (meer) om storytelling, lang het buzzwoord van sociale media, maar om vibes vangen.

Vibe komt van vibrations, die waar de Beach Boys over zongen. Mood verwijst natuurlijk naar gemoedstoestand, maar relevant hier is dat in de jaren 60 voor het eerst gesproken werd over mood-altering en mood-changing, in relatie tot de effecten van drugs. Energy heeft in deze context een spirituele betekenis, het idee dat alles met verbonden is. We hebben de New Agers te danken voor het hedendaagse gebruik waarbij energie een gevoel is dat een persoon kan afgeven: big dick energy, main character energy, same energy.

Therieau verklaart de populariteit van deze quasi-mystieke woorden met de levenloosheid van het internet:

“It is a different mysticism, one for our bust time: projecting visions of cosmic sympathies onto the black boxes that organize and administer so much of contemporary life.”

Hij ziet ze als functioneel in onze eenzame omgang met ondoorzichtige machines en hun algoritmes.

“Vibe/mood/energy has one final suggestion. These categories may be mystical metaphors for a truly rancid situation, but they also name a set of techniques for dealing with that same situation. Divining vibes, moods, and energies is a way to stylize our feelings of helplessness — before the platform, before the cosmos. Constructing an imaginative, mystical version of the sorting principles that organize your life is a way to take pleasure in the sheer arbitrariness of the order of things. Or maybe closer to the mark, to reinterpret an inhuman, algorithmic logic as a more-than-human, cosmological one.”

Dat klinkt prachtig, maar ook te hoog. Hedendaagse jongeren zijn inderdaad bovengemiddeld geïnteresseerd in zweverige zaken als astrologie, maar de termen vibe/mood/energy beschrijven fenomenen die ook tussen de jaren 60 en nu volop werden beschreven. Sfeer, stemming en dynamiek zijn nu eenmaal niet tastbaar, maar wel essentieel voor onze gesprekken waarin we altijd al graag verslag doen van hoe iets of iemand was en is.