Definities doen ertoe. In discussies over seksualisering of verpreutsing gaat het vaak over ‘seks’ terwijl de term ‘porno’ wordt gebruikt. Vergelijkbaar wordt ‘seks’ gezegd als het eigenlijk om seksuele toespelingen gaat. Om een fenomeen goed te kunnen begrijpen en te kunnen onderzoeken zijn heldere definities nodig waarover consensus bestaat. Een interdisciplinaire studie [open access] probeert die te geven voor pornografie, op basis van onderzoek onder wetenschappers in dit veld.

De onderzoekers begonnen met een zelf samengestelde lijst van 57 “key pornography researchers around the world”. Uiteindelijk namen er 38 deel aan de studie, afkomstig uit uiteenlopende disciplines, van geschiedenis tot geografie. Uit een eerste ronde van open antwoorden haalden de onderzoekers twee definities. Die werden vervolgens in een tweede ronde voorgelegd aan de respondenten.

Geen enkel antwoord was precies hetzelfde. Vaak terugkerende termen varen ‘expliciet’ en ‘bedoeld om op te winden’. Daarnaast waren er wetenschappers die benadrukten dat pornografie geen ‘ding’ is maar een ‘argument’ of een ‘proces’, waarbij het benoemen van wat gezien wordt als pornografie een machtshandeling is die varieert per tijd en cultuur – denk bijvoorbeeld aan discussies over of voorlichtingsmateriaal pornografisch is. De onderzoekers kwamen daarom tot twee definities, die zeer verschillend zijn:

1. Essentialistische definitie:
Porno = sexually explicit materials intended to arouse

2. Cultuur-relativistische definitie:

Porno = a concept, a category of texts managed by institutions led by powerful groups in society in order to control the circulation of knowledge and culture, changing according to geographical location and period

Over de eerste definitie was weinig onenigheid, slechts twee respondenten konden zich hier niet in vinden. Met de tweede definitie werd minder ingestemd: een derde was het er niet mee eens. Vooral sociaalwetenschappers onderschreven beide definities, geesteswetenschappers neigden vooral naar de tweede definitie.

Hoewel de definities aan elkaar tegengesteld zijn, stellen de onderzoekers dat beide definities bruikbaar zijn. De keuze voor de een of de ander hangt af van de aard van het onderzoeksproject. Als het gaat om empirische projecten die herhaalbaar moeten zijn, werkt alleen definitie 1. Voor meer beschouwend onderzoek past de tweede.

Wil je ook eindelijk weten wat seks is? Lees dan mijn boek – overal te koop. 

Beeld gegeneerd met Dall-e 2: “an oil panting of a scientist who is thinking about definitions”.