Het is moeilijk om een definitie te geven van populaire cultuur (zie deze tekst bedoeld voor eerstejaars). Sommige mensen zeggen zelfs dat populaire cultuur een achterhaald begrip is omdat er in onze postmoderne cultuur geen onderscheid meer is tussen hoge en populaire cultuur. De Volkskrant brengt recaps van populaire televisieseries als Game of Thrones, ook NRC Handelsblad besteedt aandacht aan de Kardashians. Hierdoor lijkt Bourdieu’s theorie over cultureel kapitaal achterhaald.

In een recente studie [abstract] onderzoekt de Canadese socioloog Gerry Veenstra muzieksmaak en klasseposities. Hij verzet zich tegen het model van ‘culturele omnivoren’, mensen die alles leuk vinden en/of eclectisch in hun smaak zijn. Aanhangers van dit model stellen dat er nog steeds klasse te herkennen is, maar dan of je wel of niet breed georiënteerd bent. Veenstra vat hun ideeën samen:

“Members of the upper class are therefore distinguished from members of other classes by the breadth of their cultural repertoires rather than their possession of any specified highbrow cultural tastes or practices. Members of the lower class are in turn distinguished from others by the relatively narrow focus of their cultural repertoires, by their propensities to be univores, not by their allegiances to any specified lowbrow cultural tastes or practices. It is the desire and ability to consume a multitude of diverse cultural forms, including diverse musical styles, that now distinguishes higher class people from lower class people in contemporary societies” (p. 138).

Veenstra onderzocht of dit klopte. Hij liet in 2009 telefooninterviews uitvoeren met 1503 volwassenen die woonden in Vancouver of Montreal. Er werd gevraagd naar het leuk vinden van een groot aantal muzikale genres en naar een aantal demografische kenmerken.

Resultaten

Genres hangen samen of overlappen soms, bijvoorbeeld rap & hiphop, koor & gospel en opera & klassiek. Er zijn ook negatieve samenhangen: hiphop & koor gaan slecht samen, net als heavy metal & easy listening.

Er is sprake van een zwakke vorm van homologie in muzieksmaak en klasse, dat wil zeggen dat het model van de culturele omnivoor niet opgaat. Als relatief highbrow worden gezien: blues, koormuziek, klassiek, jazz, muzikaal theater, opera, pop, reggae, rock en wereldmuziek. Al deze genres vinden mensen uit de lagere klasse niet leuk.

Als relatief lowbrow gelden country, disco, easy listening, golden oldies, heavy metal en rap. De hogere klasse vindt hiervan country, easy listening en golden oldies niet leuk. Er is dus volgens Veenstra een opmerkelijke symmetrie tussen de likes & dislikes van de twee groepen.

De tabel helemaal onderaan dit stuk geeft een mooi overzicht van demografische voorspellers van muzieksmaak. Let wel, dit geldt voor deze steden in Canada. In Nederland zal dit overzicht er waarschijnlijk anders uitzien.

Conclusie

Er is dus sprake van zwakke homologie en daarom verwerpt Veenstra het model van de hogere klasse als culturele omnivoren. Mensen die aangeven van alles leuk te vinden, blijken toch een duidelijke voorkeur te hebben die samenhangt met hun klassepositie. De culturele omnivoren zijn misleidend volgens Veenstra: mensen die claimen kosmopolitisch te zijn bleken bij iets meer doorvragen toch prima te passen in het onderscheid tussen highbrow/lowbrow uit Bourdieu’s theorie.

Ter afsluiting benadrukt Veenstra nog maar eens dat smaak niet vaststaat, of dat ‘hogere’ genres intrinsiek meer verfijnd zijn:

“Highbrow tastes are not necessarily intrinsically sophisticated or common but rather adopt these qualities by virtue of their locations in relationally defined social spaces of capitals within which social classes are potentially made manifest. And there is movement in and out of the brow categories over time as well: members of the middle class seek to adopt aspects of upper-class culture, members of the upper class try to “outflank” the middle class by appropriating lowbrow culture, and so forth” (p. 157).

Lees ook: 
Twisten over smaak ook klasse-afhankelijk
Je bent wat je liket