Vanochtend kwam het streamexperiment van documentairemakers en televisiepresentatoren Tim den Besten en Nicolaas vroegtijdig tot een einde. Continu bekeken worden brak ze uiteindelijk op. Na de eerste dag schreef ik hier een paar overpeinzingen bij het project. Wat is daaraan toe te voegen twee weken later?

• De redactie wilde spelletjes spelen en dat belemmerde het experiment. De redactie las whatsappberichten mee en plaatste een van de berichten zonder toestemming van Tim op Twitter. Dat leidde tot een interessant conflict met de eindredacteur en tot paranoia bij Tim. Het teken des tijds is nu juist dat er geen Big Brother is die stuurt, maar dat alle kijkers kleine broertjes zijn.
• Het interactieve element was het meest aantrekkelijk. Net als op de radio iedereen groetjes wil doen, voelde het prettig als kijker erkend te worden door een reactie voor de camera: je stuurt een grapje en je ziet vervolgens Nicolaas lachen.
• Mediagebruik is bijna altijd sociaal. Mensen vinden het prettig om te praten over televisie en gebruiken daar tegenwoordig ook sociale media voor. Bij Super Stream Me fungeerde de hashtag als gezellige kwebbelbox voor vaste kijkers. “Ik ken jou van de hashtag” zei iemand op een festival tegen me. Buitenstaanders werden niet gewaardeerd op de hashtag. Als er veel nieuwe kijkers waren (door conflict, toen de stream ook op tv was) werden de reacties daar ook kwetsender naar Nicolaas en Tim (en seksistischer en homofober).
• Hoe meer interactie, hoe meer de kijker een relatie opbouwt met de hoofdpersonen. Het gaat hier niet simpelweg om een parasociale relatie (het gevoel dat de vrienden uit Friends ook een beetje jouw vrienden zijn) omdat het geen eenzijdige relatie betreft. Er is wel sprake van ongelijkheid: ik vraag iets aan Twitter op Tim –> hij praat in de camera terug –> ik praat terug tegen mijn scherm –> ik voel me stom.
• Het kijken werd snel ongemakkelijk. Na twee dagen was er een confrontatie tussen Nicolaas en Tim over wat Tim bij de psychioloog over Nicolaas had gezien. Als kijker zag je hoe Nicolaas keek naar Tim bij de psycholoog en daarna was je bij hun gesprek. Veel te intiem.
• Het experiment was daardoor ook voor de kijker een experiment in waarnaar je kunt en wilt kijken. Je gunt mensen een moment van afzondering. (Ik heb één keer naar een poepende Tim gekeken, daarna switchte ik van camera’s als een van hen naar de wc moest.)
• Privacy is daarmee tweerichtingsverkeer. Het voelt ongemakkelijk dat je met alles mee kunt kijken, dus kijk je uit beleefdheid niet. Over die verantwoordelijkheid wordt (voor zover ik weet) nog weinig getheoretiseerd.
• Privacy op sociale media is als een waaierdans, zo stelt socioloog Nathan Jurgenson. Je bepaalt zelf wat je laat zien en wat niet. Sociale media zijn daarmee een spel van verhullen en onthullen. Dat zag ik ook sterk bij Super Stream Me. Tim en Nicolaas probeerden zoveel mogelijk controle te houden over wat ze toonden. Door de camera op een bepaalde manier te draaien bijvoorbeeld, of door ergens te gaan zitten.
• Aankondigen je leven drie weken te gaan streamen is niet hetzelfde als aankondigen de rest van je leven te gaan streamen. Drie weken is te overzien. Je kunt je normale leven drie weken on hold zetten – voor programmamakers helemaal niet zo uitzonderlijk. Drie weken niet masturberen, roddelen of met je vriendje slapen is te doen (al is dat niet helemaal gelukt).
• Als je je leven streamt, keren mensen zich van je af. De aankondiging van Google Glass zorgde voor het woord glasshole: iemand die ongevraagd een sociale setting filmt. Ik was een paar keer fysiek bij de streamers, maar ik wilde er niet op. Op een feestje valt het gesprek stil als iemand naast je komt staan die streamt. Dat zorgt – denk ik – voor sociale isolatie van de streamer.
• Tim bezweek uiteindelijk onder de druk niet alleen te kunnen zijn. Het is er alsof er steeds 400 mensen naast je staan, de 400 mensen die je bekijken in de stream. Dat gevoel van niet kunnen afzonderen is natuurlijk ook iets waarmee celebrities kampen. Dat Tim zijn fans zelfs niet in de slaapkamer kon ontwijken is begrijpelijk gekmakend.

Uiteindelijk denk ik dat Super Stream Me heel mooi heeft laten zien dat privacy niet gaat om wat anderen niet van je mogen weten (blijkbaar zijn dat poepgeluiden, seks en je pincode) maar om het recht jezelf te mogen afzonderen. Daar hebben sociale media trouwens weinig mee van doen. Als ik even niks twitter, hijgt niemand in mijn nek of het wel goed met me gaat.

Lees ook: blogpost van fan Matijn die er onder andere op wijst dat Tim en Nicolaas fantastische rolmodellen zijn voor jonge homo’s in Nederland.