De ultieme queen: hoe RuPaul zowel geschiedenis, heden als toekomst van drag is
In de realityserie RuPaul’s Drag Race wordt zogenaamd gezocht naar “America’s next drag superstar”. Dragqueens strijden om de titel en wie wint mag zich verzekerd voelen van aandacht en werk. Het imperium van RuPaul is veelomvattend: niet alleen de Amerikaanse versie, maar ook gelokaliseerde versies in diverse landen, popmuziek en theatershows. RuPaul fungeert daarbinnen als de ultimate queen, schrijven mediawetenschappers Hazel Collie en Gemma Commane in een recent artikel [abstract].
Radicale geschiedenis
Televisie is goed in het manipuleren van geschiedenis, door te bepalen wat we wel en niet zien, wat herinnert wordt en wat niet. Ook in RuPaul’s Drag Race wordt geschiedenis gemanipuleerd. In seizoen 1 positioneert RuPaul zich als de quintessential drag spokesperson, waarmee de serie direct queer legitimiteit krijgt. Queer kijkers voelen zich aangesproken daardoor (‘geïnterpelleerd’ in cultural studies-jargon) als queer kijkers. In de serie gaat het voortdurend over draggeschiedenis en de plaats van drag in de LHBTQ+ geschiedenis. Zo wordt er één specifieke geschiedenis geschreven, die samen te vatten is als “things were bad, then we resisted, we were misunderstood, but now we’ve nearly reached the systemic equality we deserve”.
RuPaul plaatst zichzelf in deze geschiedenis en dat geeft haar autoriteit. Dankzij haar verleden mag RuPaul het hoofd van de jury zijn die beoordeelt welke vormen van drag commercieel geschikt zijn. Die nadruk op commercie staat op gespannen voet met het idee van een radicale queer space waar activisme een blijvende rol speelt.
Zowel verleden als toekomst
Gedurende de seizoenen legt RuPaul steeds verbanden tussen haar eigen carrière en de geschiedenis van drag en LHBTQIA+ culturen. Zo benadrukt ze haar leeftijd en haar ervaring. Ook andere, oudere deelnemers als Porkchop, Vivacious, Charlie Hides en Tempest DuJour gebruiken hun leeftijd om jongere queens en het publiek te onderwijzen, maar zij krijgen daartoe maar weinig ruimte. Ze liggen er vaak snel uit vanwege hun gedateerdheid en onvermogen buiten hun comfortzone te stappen. Dat geldt nooit voor Ru:
“RuPaul has cemented her position in the history of drag but, through adaptability and the cultural capital which this offers, is also the future of drag. Even though RuPaul’s style of drag could be argued as belonging to a particular time, RuPaul is in a position where she can never be eliminated” (p. 406-407).
Na zo’n vijf seizoenen gaat RuPaul’s Drag Race ook de eigen geschiedenis benadrukken. Deelnemers rakelen gebeurtenissen uit eerdere seizoenen op en imiteren eerdere deelnemers in het – dan al ‘legendarische’ programmaonderdeel Snatch Game. Seizoen 8 opent met een montage waarin de honderdste aflevering gevierd wordt, vol sleutelmomenten. Zo’n montage is een herdenkingstekst:
“When television memorialises itself in this way, it makes a statement about its position and status … This montage sequence from Season 8 serves to make a statement about the show’s longevity and significance to popular culture and drag visibility, drawing attention to key pop culture moments that have arisen in the show. RuPaul is central to the programme and is implicitly included in this statement regarding position and status” (p. 407).
Eerdere deelnemers komen terug in de serie als coaches en benadrukken daarbij hoe zeer zij hun succes te danken hebben aan RuPaul. Zo is RuPaul de ultieme queen, niet alleen een centrale figuur in de langere geschiedenis van drag, maar ook in de hedendaagse geschiedenis van drag.
Marketability
De serie is zwaar bekritiseerd vanwege de commerciële aard, die ver afstaat van de radicale geschiedenis die ze zegt te vieren. Voor deelnemers betekent de commercialiteit van de serie dat ze hun eigen stijl soms moeten achterlaten of aanpassen om in de smaak te vallen bij het bredere, non-queer publiek. Daarbij moet de nadruk gelegd worden op individuele verdienste, maar wel binnen de mal van RuPaul en de show. Een goed voorbeeld is de video die de drie langst overgebleven deelnemers altijd maken:
“Featuring in the video is a signifier of success and a stepping-stone to possible superstardom. The release of the video on social media platforms outlasts the broadcast life of the show and commemorates their relationship with RuPaul, cementing their association with the ultimate queen. For queens who make it that far the video becomes a platform for maintaining fame. RPDR frames success and achievement as marketable, with pop stardom and reality television elevating the value of the show, the queens and RuPaul as ultimate queen. This includes endorsing products, and the promotion of RuPaul’s back catalogue” (p. 408-409).
Deze associatie is dus gunstig voor de deelnemers, maar ook voor RuPaul. De video’s zijn promotie voor haar, zonder dat ze daar zelf veel voor hoeft te doen. Ze worden onderdeel van een back catalogue die weer uitgebuit kan worden in komende seizoenen. Oftewel: de deelnemers verrichten arbeid voor RuPaul en verhogen de celebrity-waarde van RuPaul. Gastoptredens van oud-deelnemers wekken de suggestie van een familie, met RuPaul (‘Mama Ru’) in het hart. Deze affiliatie met RuPaul is echter een commerciële, transactionele relatie. Authenticiteit, of liever: de mate waarin een deelnemer er strategisch in slaagt authentiek over te komen, is daarbij een essentiele waarde.
Implicaties
Hoe goed en verschillend de queens in RuPaul’s Drag Race ook zijn, de werkelijke winnaar is steeds RuPaul’s drag empire. De auteurs zijn hier kritisch op en laten goed zien hoe RuPaul celebritycultuur bespeelt. Haar vaardigheden op dit vlak zijn wat dat betreft bewonderingswaardig: RuPaul heeft zelf geformuleerd dat succes draait op ‘charisma, uniqueness, nerve and talent‘, eigenschappen die zij zichzelf toedicht en waarop ze anderen beoordeelt. Zo heeft zij eigenhandig de maten voor succes gedefinieerd, een ultiem teken van macht.
