Een meme is een idee dat zich binnen een cultuur verspreidt. De term werd in 1976 gemunt door Richard Dawkins in zijn boek The Selfish Gene. ‘Meme’ rijmt daarom met het Engelse gene. Het woord verspreidde zich als een echte meme van persoon tot persoon net zolang tot hij ingeburgerd was. In Nederland kennen we het vooral als internetmeme: filmpjes, foto’s of andere vormen van cultuur die online gedeeld worden. Volgens socioloog Giselinde Kuipers braken ze echt door na 9/11.

Kuipers, die promoveerde op humor, deed al snel na de aanslagen onderzoek naar wat ze toen ‘internet disaster jokes’ noemde [artikel 1, artikel 2]. In een draad op Twitter betoogt ze met voorbeelden waarom de internetmeme dankzij 9/11 onderdeel werd van de mainstream. Het gaat om intertekstuele verwijzingen: referenties naar populaire cultuur, reclames of andere media-uitingen – zoals de ‘Bert is evil’-meme met Bert uit Sesamstraat naast Osama Bin Laden (die overigens al uit 1998 stamt).

9/11 was in 2001, dus voordat we sociale media hadden. De memes werden gedeeld via e-mail of op websites. Ze zien er in onze ogen knullig in elkaar gezet uit. De humor is vaak oneerbiedig en incrowd, zoals het internet toen was. Memes waren dus niet nieuw, maar:

“9/11, with its peak in media consumption, including online media; and its intense focus on one event, greatly helped in pushing this form into the global media mainstream. So, on top of many other things, 9/11 also changed our sense of humor.”