Kenniscentrum Rutgers en Soa Aids Nederland doen onderzoek naar de seksuele gedragingen van jongeren. Dat deden ze tijdens de eerste lockdown, en vandaag zijn de resultaten gepubliceerd [samenvatting, eindrapport] van hun onderzoek naar de tweede lockdown. Het gaat om de periode 11 december 2020 – 4 januari 2021, toen het voortgezet onderwijs opnieuw dicht was. Universiteiten geven al sinds de eerste lockdown hun onderwijs vrijwel volledig online. Er zijn ook vragen gesteld over de zomer, wat natuurlijk een periode van versoepeling was. De onderzoeken delen de jongeren in twee groepen in: 16-20 jaar (4.091 respondenten) en 21-25 jaar (n=1091). De steekproef is niet representatief.

Alarmerend is dat het mentaal niet goed gaat met jongeren. Twee derde voelt zich wel eens somber. De mentale gezondheid is blijvend verslechterd, staat in het rapport. Dit werd in de zomer niet beter en er zijn weinig verschillen tussen jongeren met en zonder partner.

Seks
De lockdowns hebben een effect op de frequentie van seks. Jongeren met een relatie hadden tijdens de eerste en tweede lockdown meer seks dan in de periode daarvoor en in de zomer. Voor singles ligt dit precies andersom. De daling tijdens de tweede lockdown was minder sterk (40 procent van de singles had seks tijdens de eerste lockdown, 52 procent tijdens de tweede). De zomer was een periode van plezier: 69 procent van de singles had toen seks, het niveau van voor de coronacrisis.

Als singles seks hebben tijdens de lockdown, is dat meestal met een coronabuddy (“seksmaatje”): 58 procent deed dat tijdens de eerste lockdown, 60 procent tijdens de tweede lockdown. Voor corona had 28 procent zo’n scharrel, tijdens de zomer 33. Dat is dus een duidelijke trend. Twintig procent van de singles had een onenightstand als laatste sekspartner. Daarnaast is er een groep die aanvankelijk een vaste partner had, maar op moment van ondervragen weer single was. Dat was 47 procent voor corona, en 20 procent tijdens de tweede lockdown. Dat zou kunnen betekenen dat er minder relaties verbroken worden.

Dating, porno en sexting
Er wordt aanzienlijk minder gedatet: tijdens de tweede lockdown had 21 procent van de jongeren een eerste date, voor corona was dit 51 procent. Er zijn dan ook veel minder mogelijkheden om iemand te ontmoeten. Scholen en universiteiten zijn dicht. Datingapps hebben nu de plek ingenomen van feestjes en uitgaan als het gaat om ontmoetingswijze: voor corona stonden die laatste op plek drie met 33 procent van de ontmoetingen, nu staan datingapps op 3 met 26 procent. Toch is het gebruik van die apps niet toegenomen. Dat komt door de mensen met een relatie: zij zijn dat minder gaan doen, onder singles is het gelijk gebleven.

Er treed geen substitutie-effect op. In de groep 21-25 jaar heeft 36 procent tenminste één keer zelf aan sexting gedaan, dit is afgenomen tijdens de tweede lockdown. Dat verschil zit vooral bij de jongeren met een relatie – misschien omdat zij vaker fysiek bij elkaar zijn. Ook singles sexten iets minder tijdens de tweede lockdown. Er zijn nauwelijks verschillen in de masturbatiefrequentie tussen de zomer en de tweede lockdown. Er wordt een heel klein beetje meer porno gekeken, zowel door singles als jongeren met een relatie.

Informatie zoeken, soa’s en abortus
Ongeveer een vijfde van de jongeren had behoefte aan informatie over seks en corona, van deze groep kon zo’n 15 procent die info niet vinden. Dit was iets beter tijdens de tweede lockdown, maar is voor Rutgers wel een aandachtspunt. Ook zorgelijk is het relatief aantal hoge jongeren dat te maken had met seksueel geweld.

Corona belemmert de toegang tot soa-zorg, omdat jongeren bijvoorbeeld banger zijn dat hun ouders erachter komen dat ze zich hebben laten testen op een soa, of omdat ze de zorg niet willen belasten. Dit daalde tijdens de tweede lockdown. Toegang tot anticonceptie gaat redelijk: vier procent van de 16-20 jarigen en acht procent van de 21-25 is hiervoor niet naar huisarts, GGD of ziekenhuis gegaan. Vijftien op de duizend meisjes zijn tijdens de tweede lockdown ongepland zwanger geweest, degenen die een abortus wilden konden allemaal direct bij een kliniek terecht.

Implicaties
Deze cijfers zijn inzichtelijk, vooral ook omdat er duidelijk periodes vergeleken kunnen worden. Toch vertellen ze niet alles: de respondenten zijn geworven via sociale media en de steekproef was niet representatief. Er zaten bijvoorbeeld meer LHBTQIA+ jongeren bij. Bovendien zijn het cijfers en die zeggen niets over hoe jongeren dit beleven. Er staat daarom aanvullend kwalitatief onderzoek gepland.

Op de website van Rutgers geeft hoofdonderzoeker Hanneke de Graaf duiding:

“De beperking van sociale contacten van jongeren legt ook hun liefdesleven stil. Jongeren hebben daarom minder mogelijkheden om te experimenteren met en te genieten van seks, terwijl dat op deze leeftijd cruciaal is. Dit is extra zorgelijk, omdat dit nu al zo lang duurt. Tegelijkertijd zien we dat het welbevinden van jongeren afneemt, wat wellicht ook te maken heeft met het gemis aan liefde en seks.”

Deze week is het De Week Van De Liefde. Het is te hopen dat deze belangrijke signalen over het welzijn van jongeren niet ondergesneeuwd raken.