De kritiek van bell hooks op populaire cultuur: “there’s more stardom to be had in patriarchy”
In 1997 gaf bell hooks, toen hoogleraar Engels aan het City College of New York, een televisie-interview over culturele kritiek en transformatie. Het is een iconisch interview waaerin ze haar visie op representatie uitlegt, een concept dat je nu voortdurend voorbij hoort komen als het gaat over media en maatschappelijke ongelijkheid. Vooral omdat hooks’ woorden ondersteund worden met beeldmateriaal van de films en muziekvideo’s die ze bespreekt is het interview een uitstekende inleiding voor iedereen die interesse heeft in representatie.
hooks benadrukt hoe achter iedere stereotiepe verbeelding keuzes zitten: het is betekenisvol dat iemand heeft bedacht dat de stem van Darth Vader die van een zwarte man moest zijn. Populaire cultuur fungeert volgens haar als een propagandamachine, het is bewuste manipulatie. Dat is extra belangrijk, want: “popular culture is where the learning is”, het is de plek waar we over de wereld leren.
Ze pleit ervoor dat kijkers ‘verlichte getuigen’ zijn, die kritisch waakzaam zijn over wat ze voorgeschoteld worden en hoe ze daarop reageren. Daartoe is geletterdheid nodig, waarmee ze daadwerkelijk lezen en schrijven bedoelt en dus niet de hedendaagse mediawijsheid die geletterdheid in media voorstaat.
De methode hooks kijkt scherp naar de waarden die worden doorgegeven in films en muziek, maar ook naar de drijfveren daarachter. Ze spreekt bijvoorbeeld over het OJ Simpson-proces als een spektakel, een concept van Guy Debord over de alledaagse manifestatie van kapitalistisch gedreven fenomenen als reclame en celebrity. Het proces was een spektakel, het spektakel was al gemaakt voordat er een uitspraak was. Wat je daarover schrijft, ook kritisch, draagt bij aan het spektakel.
hookt gebruikt in haar werk de term white supremacist capitalist patriarchy, iets dat we nu zouden herkennen als een intersectionele benadering. Je kan niet zeggen dat gender de belangrijke kwestie is, of ras: al die dingen werken samen. Ze verkiest daarbij ‘white supremacist’ boven racisme, om te benadrukken hoe witte mensen zichzelf steeds centraal stellen (ook in gesprekken over racisme) en hoe er hier een institutioneel systeem achter zit. Kapitalisme en het patriarchaat zijn daarmee en met elkaar verbonden. Zo bespreekt hooks het fenomeen Madonna en haar keuzes met de uitspraak “there’s more stardom to be had in patriarchy”. Daarmee bedoelt ze dat het toegeven aan en meegaan met seksistische codes meer oplevert in termen van geld en status dan daartegenin gaan.
bell hooks is nu een van de grote namen binnen Mediastudies – door haar overgenomen van haar overgrootmoeder Bell Blair Hooks en expres geschreven zonder hoofdletters, om te benadrukken dat het om haar boodschap gaat en niet om haar persoon. Ze schreef meer dan dertig boeken en talloze andere publicaties. Ze overleed in december 2021 aan nierfalen.
De video is in delen te zien op YouTube. Het is zeker aan te raden te kijken vanwege de voorbeelden en uitleg. Er is ook een transcript beschikbaar.