Circuit-party’s zijn een essentieel onderdeel van gay uitgaanscultuur. Het zijn vrij grote feesten, gericht op dansen en bijna exclusief bezocht door mannen. Kenmerkend zijn het gebrek aan bovenkleding van de bezoekers, een voorkeur voor over-the-top versiering, special effects, optredens on stage terwijl het publiek danst, en een lange duur: soms van vrijdag tot zondag.

Het is een mondiale subcultuur: je kunt over de hele wereld naar een circuit-party en overal tref je min of meer hetzelfde aan. Desondanks is er relatief weinig academische interesse voor het fenomeen. Die interesse heb ik wel. Dit is daarom de eerste in een – hoop ik – reeks van blogposts.

Begin
De geschiedenis van het circuitfeest start volgens antropoloog Mickey Weems [open access] in New York, net na de Stonewall-rellen in 1969. Er was behoefte aan ‘publieke intimiteit’, een samenzijn dat niet direct seksueel is, hoewel er wel seks plaatsvindt. Een circuitfeest is namelijk geen orgie, schrijft Weems, het hoofddoel is dansen. Er werd in die periode veel gecruised in New York, met alle gevaren van dien. Er waren ook wel cafés met darkrooms in de achterkamer en sauna’s, maar die hadden een kleinere schaal.

In de eerste fase van de circuit-party werd het feest nog niet zo genoemd. Toch was de term circuit al wel in gebruik:

“Initially, the term “circuit” referred to the weekly calendar for Gay men in-the-know (called “circuit queens”) to visit Gay-friendly hair salons, restaurants, bars, dance clubs, and bathhouses on Manhattan Island that were considered chic. It would also include the seasonal pilgrimage to Fire Island in the summer and the newly legal clubs in Manhattan during the off-season. This inter-island pilgrimage made up the first post-Stonewall dance circuit” (p. 105-106).

Clubs werden groter en nachten gingen langer door. Dj’s leerden muziek aan elkaar te mixen zodat er non-stop gedanst kon worden, een activiteit die mede mogelijk werd gemaakt door drugs. De feesten hadden vaak een kleurenthema zoals The White Party. Het was al direct een internationaal fenomeen. Hoewel Weems vooral over de Verenigde Staten schrijft, noemt hij ook Black Parties en Orange Parties in Amsterdam in de jaren 70.

Wat opviel bij deze vroege circuitfeesten was de nadruk op mannelijke mannelijkheid in plaats van vrouwelijkheid als marker van homoseksualiteit. Wooms schrijft:

“Unlike molly houses or drag balls, clubs in the Manhattan-Fire Island Circuit openly celebrated muscular and manly Gay men, who would appear on the streets and the beach by the thousands. At night, they would take off their shirts in the clubs in a display of raw sensuality and assertiveness that shocked the awareness of anyone who witnessed them en masse. Gay men made themselves the objects of their own desire rather than wistfully lusting after some Straight masculine ideal” (p. 108).

Het was op deze feesten dat de hypermannelijke ‘gay kloon’ is geboren – zie ook het nummer ‘Macho man’ van The Village People. Op circuitfeesten zie je nog steeds veel uniformiteit in uiterlijk. Een belangrijke club in deze fase was The Saint gevestigd in een voormalig theater. Er was daar een balkon dat uitkeek op de dansvloer waar mannen seks hadden. Ook dat is inmiddels een traditie geworden.

De eerste circuitfase
Begin jaren 80 komt de naam circuit-party in omloop. De feesten hadden een gemeenschap voortgebracht die van stad naar stad reisde, met eigen muziek en eigen dj’s. Party’s vielen vaak samen met andere feestdagen, zoals Halloween en Oudjaar. Wooms wijst The Red Party in Columbus, Ohio in 1976 aan als het eerste echte circuitfeest,

“because it did the following early on: emphasized pageantry, transferred the party from a club to a larger rented space, imported Manhattan club sensibilities (performers, DJs, and technologies for light and sound), and relegated dance as the basis for the gathering, not simply one activity among many” (p. 119).

Ook San Francisco was belangrijk in deze fase, net als Chicago waar house vandaan komt – oorspronkelijk een zwarte, gay muzieksoort. House werd de standaardmuziek voor circuit, ook dat is onveranderd.

Aids bracht de scene bijna tot stilstand in de jaren 80. Veel New Yorkse clubs sloten hun deuren en in de gemeenschap vielen veel doden.

De tweede circuitfase
Eind jaren 80 leefde de gay gemeenschap rond dansen weer op dankzij aidsactivisme. Er werden benefieten georganiseerd en de dansvloeren stroomden weer vol. De tweede fase piekte zo rond 2000, toen er over de hele wereld massale feesten werden gehouden, vaak op bijzondere plekken zoals de San Diego Zoo en Disneyland.

De tweede generatie circuitfeesten waren larger than life, met geweldige optredens van professionele dansers en acrobaten in uitzinnige kostuums. Er was altijd al een connectie met theater, net als met spiritualiteit: de club is de kerk, de dj is God en op de dansvloer ervaar je transcendentie, al dan niet geholpen door drugs.

Het massale gebruik van verboden middelen leidde evenwel tot het einde van de tweede fase. In Amerika waren er tussen 1997 en 2003 een groot aantal ghb-overdoses die landelijke media-aandacht kregen met daarin een focus op de circuitfeesten. De party’s werden ook gekoppeld aan onverantwoordelijk gebruik van crystal meth. Wooms zegt over die periode:

“Although some participants see 1998 to 2001 as the golden age of the Circuit, it was also the Circuit at its worst. For too many participants, the Circuit became a safe haven for bad behavior” (p. 130).

Na 2001 werden de feesten kleiner. Naast de negatieve aandacht wijst Wooms op de opkomst van online datingapps en de commercialisering van de feesten als oorzaken van de teloorgang. Bovendien werd homofobie publieker geuit in de periode na 9/11.

Een derde fase? 
Het boek van Wooms waar dit hoofdstuk instaat is uit 2008. Hij speculeert wat over een derde fase en verwacht meer metroseksuele heterojongens te zien op circuitfeesten. Die verwachting is niet uitgekomen maar er wordt wel weer volop gefeest (voor zover de coronamaatregelen dat toelaten). De kenmerken zijn opmerkelijk stabiel gebleven door de jaren heen, wat erop wijst dat het circuitfeest een ijzersterk concept is.

CC beeld: iSabadell. Circuit Festival in Barcelona 2013