Dinsdag 19 april is Gert Hekma plots in eigen huis overleden. Hekma was socioloog en antropoloog gespecialiseerd in seksualiteit, en werkte van 1984 tot en met 2017 als docent homo- en genderstudies aan de Universiteit van Amsterdam. Hij was geliefd onder studenten vanwege zijn eigenzinnige manier van lesgeven en blik op seksualiteit. Voor mij was hij een groot voorbeeld en bijzondere vriend.

Gert werd geboren op 24 september 1951 als zoon van een notaris in het Groningse Bedum. In zijn jeugd ontstond zijn fetisj voor satijn, waar hij altijd heel open over was. Aan Folia vertelde hij na zijn pensioen op zijn kenmerkende wijze:

“Als jongetje in Bedum keek ik al naar de satijnen voetbalbroekjes van mijn dorpsgenoten die op zondag naar het voetbalveld gingen, terwijl ik naar de kerk moest. Die jongens bezorgden me een waas voor de ogen. Wat geil! Voetbal was toch zeker veel leuker dan de kerkgang? Tegenover de soberheid van de gereformeerden en hun afkeer van alles wat glimt en glanst, symboliseerde satijn voor mij vrijheid, lichamelijkheid en erotiek. Satijnjongens waren extra aantrekkelijk omdat ze een stof droegen die eigenlijk niet bij mannen paste. Als voetballende “satinisten” waren ze mannelijk en onmannelijk tegelijk. Dat sprak me geweldig aan.”

Hij ging in Amsterdam studeren aan de VU en werd actief voor de radicale actiegroep Rooie Flikkers, die zich nadrukkelijk wilden onderscheiden van tuttige hetero’s. Ook in zijn studie en later academisch werk stond homoseksualiteit centraal. Gert was een echte Foucault-adept. Na zijn doctoraal in 1978 begon hij aan de Universiteit Utrecht aan zijn proefschrift Homoseksualiteit, een medische reputatie: de uitdoktering van de homoseksueel in negentiende-eeuws Nederland. Daarna werkte hij als docent bij het pas opgerichte homostudies, wat hij liever flikkerstudies had genoemd.

Aan de UvA en in de Amsterdamse gay scene was hij een markant persoon en een vat van kennis over de geschiedenis van seksualiteit en seksuele variaties. Zijn colleges waren populair, maar zijn denken was ook controversieel. Het ging dan met name over zijn uitspraken over pedofilie, waarvoor hij langdurig doodsbedreigingen kreeg. Hij werd door de universiteit op het matje geroepen en zelfs gesommeerd te stoppen met spreken over dit onderwerp, een verbod waarvan hij zich niets aantrok.

Daar zaten consequenties aan: Gert is nooit hoogleraar geworden, ook al kwalificeerde hij daar wel voor. Hij was een uiterst productief academicus en zijn nalatenschap is rijk, toegankelijk via een eigen website gelanceerd na zijn pensioen in 2017. Het bevat meerdere boeken, een twintigtal bundels en ruim honderd artikelen. Het gaat niet alleen om wetenschappelijk werk, maar ook om interviews, essays en meer journalistieke bijdragen.

Van Gert leerde ik vrij(er) denken over seksualiteit, buiten de maatschappelijke vertogen en normen die me vormden. Hij was hartelijk en vrolijk, altijd kritisch en tegendraads. Zijn huis midden op de Wallen was een intellectueel paradijs, compleet met audiotour langs de vele boekenkasten. Ik ben dankbaar voor de gesprekken die ik er had met hem en zijn levenspartner Mattias Duyves.

Gert Hekma was een uniek denker en een lieve vriend, ik ga hem vreselijk missen.

(c) beeld: Eddy Chouity. Uitreiking cadeau na Gerts laatste les.