De coronaperiode – om hem zo maar even te noemen – is voor veel mensen een blur. Mede dankzij een gebrek aan rituele markeringen, zoals het vieren van verjaar- en feestdagen, is het lastig je te herinneren wat er ook alweer gebeurde tijdens welke lockdown. Daarnaast hebben veel levens op pauze gestaan, in de ontwikkeling van relaties en vriendschappen bijvoorbeeld. Vooral voor jonge mensen was dat aangrijpend.

Methode
Een recente studie [open access] brengt tieners’ belevenis van tijd tijdens de eerste lockdown in kaart. Jongerenonderzoeker Ann-Charlotte Palmgren analyseerde de openbare dagboeken van 34 Fins-Zweedse jongeren tussen de 13 en 16 jaar, toentertijd gepubliceerd in een landelijke krant.

Beleving van tijd, stelt Palmgren, is relevant om te bestuderen omdat het de voorwaarden schept waaronder jongeren leven. Ze voerde een discoursanalyse uit op het bestaande materiaal, zonder aanvullende interviews.

De klok en structuur
Een schooldag is temporeel gestructureerd, lessen beginnen op standaardtijden en een dag is opgedeeld door pauzes. De structuur van school viel nu weg: vijf minuten voor de eerste les opstaan was geen probleem als je alleen van bed naar bureau hoeft. De leerlingen markeerden hun ‘schooltijden’ met kloktijden (‘zo laat deed ik biologie’).

Daarbij viel op dat de jongeren nauwelijks pauze hadden tussen de online lessen door. Ook viel op dat ze bij het bespreken van hun vrije tijd, dus na de lessen, zelden verwezen naar kloktijd, maar vagere aanduidingen schreven als ‘de rest van de middag’. Palmgren stelt daarom: “Time outside of learning seldom consist of clock time”.

Normaliteit en de toekomst
We delen tijd op werk- en weekenddagen, maanden en seizoenen. Die werden anders beleefd tijdens de lockdown: “Again, a day during the corona pandemic, but it is nevertheless Friday”, schreef een van de leerlingen. Veel leerlingen probeerden een dagelijkse routine te onderhouden, bijvoorbeeld door iedere dag op hetzelfde tijdstip te gaan sporten. Die routines droegen bij aan een gevoel van normaliteit tijdens “completely unthinkable situations”.

Uit veel fragmenten spreekt hoop en verlangen voor en naar een betere toekomst: dat de scholen weer open gaan, dat vrienden weer gezien kunnen worden. Die toekomst is echter ook een verlangen naar vroeger: naar dat het weer wordt zoals voor corona, naar dat het weer normaal wordt. Dat is bijzonder voor tieners, die normaal gesproken vooral gericht zijn op de toekomst. Maar de ongekende toekomst is ongewenst, terwijl het gekende verleden troost biedt.

Ritme en stilstand
De coronatijd was een periode die gezien kan worden als zowel versnellend en vertragend in vergelijking met de periode daarvoor. De leerlingen ervaarden steeds op dezelfde plek zijn (thuis) als traag en saai. In Finland werd iedereen, vooral in die eerste periode, aangespoord niet te luieren. De leerlingen maken (mede) daarom melding van het leren van recepten, het proberen van nieuwe hobby’s, het vinden van nieuwe wandelroutes. Ook gaven ze aan geen tijd te verspillen omdat ze quality-time doorbrachten met hun familie.

Er was minder druk, terwijl ze tegelijk er ook het meeste van maakten: “It was a stunning and calm day, at the same time as I felt productive”. Traagheid werd ook gewaardeerd, het gevoel dat de tijd stil stond kan ook positief zijn: “I think that corona ‘stopped time’. I have had time for small things that I usually do not have time for in pacey everyday life”. Eindelijk viel het ritme van zo’n individu samen met het ritme van de samenleving.

Implicaties
De tijdsbeleving van deze tieners was dus complex. Palmgren schreef dit artikel een jaar later dan de eerste lockdown, dus terwijl de coronaperiode met af en aan lockdowns nog voortduurde. Toen weer eruit kwamen, of leken te komen, werden we opnieuw in een crisis gestort: de aanval van Rusland op Oekraïne. Daarnaast zijn bestaande crises urgenter geworden. In Nederland is dat naast klimaat en inflatie ook nog eens wonen en asiel. De ongekende toekomst blijft dus ongewenst, en dat is geen prettige omstandigheid als toekomstgerichte tiener.

Deze week werd uit een peiling van EenVandaag duidelijk dat de mentale gezondheid van Nederlandse jongeren sinds corona nauwelijks verbeterd is. Al deze crises vallen hen zwaar. Uit de open antwoorden spreekt onzekerheid over de toekomst, die zich uit in stress en somberheid: “het alsof er geen toekomst meer is, alsof de wereld binnenkort kapotgaat” schreef een van hen. Dat geeft een relevantie aan deze Finse studie: hoe jongeren de tijd beleven, lijkt van directe invloed op hun gesteldheid. Het geeft ook aan dat betere geestelijke gezondheidszorg alleen de mentale problemen niet kan wegnemen.

Beeld gemaakt met DALL-E: “a sad teenager next to a broken clock with a thunderstorm outside his house”